Blog

Cải Thiện Kiến Trúc Với 7 Nguyên Tắc Thiết Kế Phổ Quát

Khi giải quyết các vấn đề về khả năng tiếp cận trong kiến trúc, các quy định đóng vai trò như nền tảng cơ bản, trong khi thiết kế lại định hình những giới hạn cao nhất mà kiến trúc có thể đạt được. Dù có nhiều tiêu chuẩn hướng dẫn, việc tạo ra không gian cho tất cả mọi người không chỉ là việc tuân thủ các quy định cứng nhắc. Điều này đòi hỏi một sự thấu hiểu sâu sắc về môi trường sống và tầm nhìn rộng mở, nhận ra rằng thiết kế của chúng ta phải phục vụ đa dạng nhu cầu của những con người có khả năng và điều kiện khác biệt.

Hơn nữa, thiết kế kiến trúc luôn đối mặt với thách thức về tính toàn diện. Các kiến trúc sư phải đảm bảo rằng không ai bị loại trừ khỏi không gian, kể cả những người không phù hợp với chuẩn mực thông thường như: người khuyết tật, phụ nữ mang thai, người sử dụng thiết bị hỗ trợ, cũng như những người thuộc các độ tuổi và kích thước khác nhau. Các nguyên tắc thiết kế phổ quát, được phát triển vào năm 1997 bởi Cao đẳng Thiết kế thuộc Đại học NC State dưới sự dẫn dắt của Ronald L. Mace, đã mang đến một cách nhìn mới mẻ trong lĩnh vực này. Phương pháp tiếp cận này không chỉ thay đổi cách chúng ta thiết kế không gian xây dựng mà còn tác động đến các sản phẩm và phương tiện truyền thông. Khi áp dụng vào kiến trúc, nó khuyến khích việc tạo ra những không gian thân thiện với tất cả mọi người, giảm thiểu nhu cầu điều chỉnh hoặc thiết kế riêng lẻ cho từng nhóm đối tượng khác nhau.

1. Sử dụng công bằng

“Thiết kế này giúp mọi người sử dụng dễ dàng và tiện lợi, bất kể họ có khuyết tật hay không.”

Cách bố trí không gian bên trong tòa nhà có thể mang lại những thay đổi đáng kể, ảnh hưởng sâu sắc đến trải nghiệm của người dùng. Chẳng hạn, trong một số trường hợp, lối vào chính và các lối tiếp cận phụ có thể khác nhau, dẫn đến sự chênh lệch trong trải nghiệm sử dụng, đặc biệt là đối với những người khuyết tật. Mặc dù việc sắp xếp này có thể giải quyết một số yêu cầu thiết kế cụ thể, nhưng nó lại gây ra vấn đề về tính toàn diện và sự liền mạch trong không gian.

Mục tiêu chính là đảm bảo tất cả mọi người đều có quyền tiếp cận bình đẳng đến mọi khu vực, như văn phòng, nhà vệ sinh, hay phòng họp. Khi có thể, quyền tiếp cận nên được cung cấp đồng nhất cho tất cả mọi người. Nếu điều này không khả thi, cần đảm bảo rằng các phương án thay thế có chất lượng tương đương. Điều quan trọng là tránh tạo ra sự phân biệt để mọi người đều có cơ hội tiếp cận thông tin, giao tiếp, đảm bảo quyền riêng tư và an toàn. Thiết kế cũng cần phải đảm bảo tính thẩm mỹ và nhất quán, thể hiện sự hài hòa và tích hợp đồng bộ giữa các yếu tố trong không gian.

2. Tính linh hoạt trong sử dụng

“Thiết kế này đáp ứng nhiều nhu cầu và sở thích khác nhau của từng cá nhân.”

Mỗi người sẽ có cách cảm nhận và tương tác với không gian xây dựng một cách riêng biệt. Vì thế, một thiết kế linh hoạt và đa dạng là rất cần thiết để các tòa nhà và không gian nội thất có thể phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau, đồng thời đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa của mỗi người. Bên cạnh đó, sự phong phú trong các sản phẩm và hệ thống hiện có cho phép tùy chỉnh không gian một cách dễ dàng hơn, đảm bảo rằng chúng phù hợp với từng tình huống cụ thể.

Thiết kế không gian cần phải cho phép mọi người tương tác theo cách phù hợp với nhu cầu và tốc độ riêng của họ. Điều này rất quan trọng bởi mỗi người có tốc độ di chuyển, sức lực và chiều cao khác nhau. Hiểu và đáp ứng được những khác biệt này sẽ giúp người dùng cảm thấy thoải mái hơn khi sử dụng không gian xung quanh. Bằng cách này, các thiết kế không gian và sản phẩm có thể nâng cao khả năng tương tác, cải thiện trải nghiệm hàng ngày, và mang đến sự tiện lợi cho mọi người.

3. Sử dụng đơn giản và trực quan

“Thiết kế cần dễ dàng hiểu và sử dụng, dù người dùng có kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng ngôn ngữ hay mức độ tập trung ra sao.”

Sự đơn giản là yếu tố then chốt trong thiết kế kiến trúc, nhưng để đạt được sự đơn giản đó đòi hỏi nhiều nỗ lực. Không chỉ mang tính thẩm mỹ, nguyên tắc này tập trung vào việc làm cho không gian trở nên dễ hiểu và tiện lợi khi sử dụng. Đã bao nhiêu lần chúng ta lạc lối trong những tòa nhà phức tạp, phải tìm sự trợ giúp để xác định hướng đi? Điều đó chỉ gây thêm khó khăn cho trải nghiệm người dùng.

Để xây dựng một không gian đơn giản và trực quan, cần loại bỏ những chi tiết rườm rà không cần thiết. Cách bố trí không gian, cùng với các yếu tố thông tin và đồ nội thất, phải được tổ chức một cách rõ ràng, giúp người dùng dễ dàng hiểu và sử dụng mà không cần phải dựa vào hướng dẫn phức tạp. Những khái niệm này không chỉ làm cho trải nghiệm trở nên thân thiện hơn mà còn tạo điều kiện cho sự tương tác dễ dàng với môi trường, đặc biệt đối với những người gặp khó khăn về nhận thức.

4. Thiết kế kiến trúc với thông tin dễ tiếp nhận

“Thiết kế này truyền tải thông tin cần thiết một cách hiệu quả cho người dùng, bất kể điều kiện xung quanh hoặc hạn chế về khả năng của họ.”

 

Liên quan chặt chẽ đến nguyên tắc đơn giản và trực quan, thiết kế với thông tin dễ tiếp nhận nhằm nâng cao khả năng hiểu biết về không gian thông qua các yếu tố cảm giác. Thông tin được truyền tải qua các tín hiệu âm thanh, bề mặt xúc giác, hình ảnh, màu sắc, cũng như các biển chỉ dẫn và cảnh báo.

Nguyên tắc này khuyến khích sử dụng đa dạng các hình thức giao tiếp như hình ảnh, âm thanh và xúc giác để thông tin được truyền tải một cách rõ ràng qua nhiều giác quan khác nhau. Cách tiếp cận này đảm bảo rằng dù trong bất kỳ điều kiện môi trường nào hoặc khả năng cảm nhận khác nhau, thông tin vẫn có thể được hiểu rõ ràng. Việc sử dụng màu sắc và kết cấu tương phản cũng hỗ trợ tốt hơn trong việc định hướng và nhận diện không gian. Đồng thời, không gian cũng nên được trang bị các công nghệ hỗ trợ như vòng nghe để cải thiện khả năng sử dụng và tăng cường trải nghiệm cho mọi người.

5. Dung sai cho lỗi

“Thiết kế này nhằm giảm thiểu rủi ro và hạn chế hậu quả từ các hành động vô tình hoặc không chủ ý.”

Dù không ai muốn tạo ra một không gian thiếu an toàn, vẫn luôn có những tình huống tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, nguyên tắc dung sai cho lỗi tập trung vào việc sắp xếp các yếu tố sao cho những phần thường xuyên sử dụng trở nên dễ tiếp cận nhất, còn các yếu tố nguy hiểm được cách ly một cách hợp lý. Điều quan trọng là thiết kế không nên yêu cầu người dùng phải luôn ở trạng thái cảnh giác. Cách tiếp cận này đặc biệt hữu ích đối với các chi tiết như công tắc đèn, lối đi như hành lang và dốc, khu vực hồ bơi, cầu thang và các khu vực có độ cao như ban công.

6. Giảm thiểu yêu cầu về sức lực

Cách chúng ta tương tác với không gian xung quanh chịu ảnh hưởng lớn từ khả năng thể chất. Do đó, một thiết kế khó sử dụng có thể trở thành trở ngại lớn. Để tạo điều kiện cho các hoạt động diễn ra suôn sẻ, thiết kế cần hỗ trợ tư thế tự nhiên, yêu cầu ít lực vận hành, giảm thiểu động tác lặp lại và hạn chế việc phải gắng sức liên tục. Cách tiếp cận này giúp người dùng thực hiện công việc dễ dàng hơn, từ đó cải thiện sức khỏe và mang lại sự thoải mái.

Để giảm thiểu sức lực cần bỏ ra, có thể áp dụng thiết kế không gian với ít thay đổi độ cao, sử dụng đồ nội thất tiện lợi, lắp tay nắm hoặc cần gạt dễ sử dụng trên cửa và vòi nước, sử dụng công tắc cảm ứng để bật tắt đèn, và tích hợp các thiết bị hỗ trợ như thang máy hay thang cuốn.

7. Kích thước và không gian phù hợp cho mọi người tiếp cận và sử dụng

Mỗi người có nhu cầu và đặc điểm riêng, vì thế khả năng tiếp cận và sử dụng không gian có thể khác nhau đáng kể. Việc thiết kế phải tính đến những khác biệt về kích thước cơ thể, tư thế và khả năng di chuyển. Neufert, với công trình nghiên cứu về chuẩn hóa kích thước kiến trúc, đã tạo ra một nền tảng quan trọng, đặc biệt là cho những người sử dụng xe lăn. Nghiên cứu này không chỉ giúp định hình thiết kế mà còn mở rộng ứng dụng cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau về chiều cao và thể trạng.

Để đảm bảo mọi người đều có thể tương tác dễ dàng với không gian, thiết kế cần chú trọng việc tạo ra tầm nhìn rõ ràng cho cả người ngồi và người đứng, đồng thời đảm bảo rằng mọi khu vực đều có thể tiếp cận từ cả hai vị trí này. Hơn nữa, thiết kế cũng phải đáp ứng sự đa dạng về kích thước tay, lực cầm nắm và cung cấp điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ. Những yếu tố này giúp mọi người có thể tiếp cận và sử dụng không gian một cách thuận tiện và thoải mái, bất kể đặc điểm cơ thể hay khả năng di chuyển của họ.

Mặc dù mỗi nguyên tắc của thiết kế phổ quát đều có giá trị riêng, thách thức lớn nhất đối với các kiến trúc sư là làm thế nào tích hợp chúng một cách hài hòa và trơn tru vào tổng thể thiết kế. Câu nói “khả năng tiếp cận tốt nhất là khả năng tiếp cận không cần phải chú ý” rất phù hợp trong trường hợp này. Kiến trúc tốt nên phản ánh sự bao hàm, và điều quan trọng là nhận ra rằng khả năng tiếp cận là một phần không thể thiếu trong quá trình đó. Nếu chúng ta muốn xây dựng một xã hội và không gian kiến trúc toàn diện, thân thiện với tất cả mọi người, thì việc thiết kế cho mọi người phải được xem như một yếu tố cốt lõi của kiến trúc.

CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT KẾ XÂY DỰNG KIẾN NHẬT – KNC

• Địa chỉ: A2 Lê Thị Kỉnh – Xã Phước Kiển – Huyện Nhà Bè – TP.Hồ Chí Minh
• Điện thoại: (028) 62894.999
• HOTLINE: 0919 39 63 68
• Web: Www.Kncfacade.Com